|
Kinderen en depressieve ouders. Kinderen overleven maar missen hun jeugd Steeds meer last van depressiviteit |
Bij een ouder met een psychische stoornis wordt te vaak gevraagd hoe het met de patiënt gaat dan 'of het wel goed gaat met het kind' (J.K.) Onderzoek universiteit Groningen 1 mei 2007): Kinderen van depressieve ouders (bipolaire stoornis zoals het nu wordt genoemd) hebben hulp en steun nodig. De Geestelijke Gezondheidszorg heeft daar programma's voor. Steeds meer mensen hebben last van depressiviteit, manische depressiviteit en winterdepressie. Het probleem is de laatste jaren slechter geworden. Depressieve ouders denken vaak niet aan hun kinderen. Dat is ook het geval bij verslaafde ouders. Daarom is het belangrijk dat de artsen en hulpverleners aandacht aan die kinderen geven. Deze kinderen hebben het zwaar omdat ze vaak taken in de huishouding overnemen en een verzorgende taak op zich nemen. Ik was op 17 maart (2004) bij de GGZ Drenthe om voor hulpverleners iets over Tai Chi Tao te vertellen en in te gaan op het thema 'Praten Helpt'. Helaas had ik maar tien minuten, maar daar heb ik een kwartier van gemaakt. Aan de hand van tai chi tao-vijf elementen-oefeningen liet ik de deelnemers zich openstellen door middel van nierenergie-oefeningen, het groeien met leveroefeningen, het openen van je hartenergie, het verbinden van de aardse en kosmische energie en het versterken van de longenergie. Ik moest een verbinding maken met het thema 'Praten helpt' en legde uit dat praten meer is dan woorden. Niet alleen spreken is communicatie, maar ook lichaamstaal. Alleen met uitleggen wat voor psychische ziekte vader of moeder of allebei hebben, is niet voldoende; ook het verbeteren van het gevoel en het tot jezelf komen en blijven is belangrijk. Met Tai Chi Tao kun je verstoorde energieën weer in balans brengen door de energetische ongedwongen speelse oefeningen. Tai chi tao is lichaamswerk, lichaamsexpressie, zelfexpressie, zelfontplooiing en inzicht krijgen in jezelf om zo orde op zaken te stellen. In Tai Chi Tao gaat het niet alleen Daarbij moet een kind ook kind kunnen zijn en een jongere een jongere, daar moet de begeleiding zich ook op richten. Het gaat niet alleen om het leren van zelfredzaamheid om zo te overleven. Het gaat niet om overleven maar om 'hoe kan ik plezierig leven'. Praten met hulpverleners of met lotgenoten is een onderdeel van de behandeling. Een kind kan dan zijn ei kwijt en begrip krijgen voor de ziekte van zijn vader of moeder en ook zien dat hij of zij niet de enige is. Maar het kind wordt wel beschadigd. Zijn zelfbeeld raakt verstoord. In de periode van verzorging van een van de ouders komt het kind niet aan zich zelf toe. Ze missen een knuffel, ze missen liefde. Onzekerheid 'Praten alleen helpt niet' was dan ook mijn advies. Wat naar voren kwam door de andere sprekers, en die hadden meer tijd toebedeeld gekregen, kinderen als ze wat ouder worden met de vraag worstelen of zij ook zo worden als hun vader of moeder. Hoe vertellen ze het als ze later een partner krijgen, wat zal die er van zeggen en hoe reageren zijn/haar ouders er op. Dat geeft veel onzekerheid. Ook zitten ze met de verzorgende taak met de vraag 'doe ik het wel goed?' De Geestelijke Gezondheidszorg heeft enkele programma's om de kinderen te begeleiden en hun taak te verlichten. Ik probeerde in de korte tijd dat ik had een link te leggen met vijf elementen-energieën en de bewegingsexpressie. Ik had nog meer voorbeelden kunnen geven maar daar kreeg ik dus niet de tijd voor. Ik weet niet of het bij de aanwezige hulpverleners is overgekomen hoe belangrijk het energetische en speelse lichaamswerk van tai chi tao voor deze kinderen is. Toen het afgelopen was liep de zaal snel leeg en heb ik niemand meer gesproken. Nul-respons dus. Vandaar dat ik langs deze weg aandacht vraag voor het probleem van kinderen met depressieve ouders. Het aantal depressieve mensen is snel groeiend. Het probleem wordt explosief. Er is een tekort aan psychiaters en er zijn lange wachtlijsten. Wat enorm stijgt is de verstrekking van antidepresiva. Steeds meer jongeren en kinderen raken depressief. Door de wachtlijsten kunnen depressieven niet direct geholpen worden. Artsen schrijven dan alvast anti-depressiva voor, vaak als noodmaatregel. Bekend is dat de middelen flinke bijwerkingen hebben. De bijwerking is ook dat je geen stuur meer over jezelf hebt. Geen knuffel, geen liefde Kinderen moeten tegenwoordig veel verwerken. Er gebeurt veel in de maatschappij en in de wereld, kortom er komt een stortvloed aan indrukken op ze af. Dat gecombineerd met minder aandacht, toenemende voorbeelden van geweld, scheiding, fysieke of psychische mishandeling en ouders die psychisch in de problemen zitten. Kinderen die een vader of moeder hebben die depressief is hoeven niet per se ook zo te worden. Hoewel het in een gezin of familie voorkomt wil dat niet zeggen dat het erfelijk is. Er kan wel sprake zijn van het overnemen van depressief gedrag. Kinderen kunnen ook door psychische stoornis in het gezin beschadigd worden waardoor ze (later) ook depressief worden. Zij krijgen in de regel geen enkele waardering of dank voor de verantwoordelijkheid die ze op zich nemen. Het kan ook zo zijn dat een kind zich schaamt een ouder te hebben die psychisch gestoord of verslaafd is. Waar kan het kind zijn probleem kwijt? Is er een vertrouwenspersoon waar je op terug kan vallen? Is er wel oog voor het kind door de familie of omgeving? Ze missen ook de knuffel, ze missen ook liefde. Lichaamswerk tai chi tao Een kind dat geconfronteerd wordt met psychische stoornis in het gezin kan leren de last te dragen, maar als er niets aan spel, vertier, expressie en lichaamswerk wordt gedaan, groeit het niet volledig als kind op. Bij lichaamswerk moet je niet louter aan sport denken. Het is niet voldoende om even te zweten en spierpijn te voelen. Het lichaam bestaat uit meer dan alleen maar longen en spieren. Het lichaam bestaat ook uit energiebanen, gevoelens en hormonen. In Tai Chi Tao gaat het niet alleen om de oefeningen, maar ook om het ontwikkelen van zelfexpressie en zelfontplooiing, zodat ze aan een eigen toekomst kunnen werken. Het gaat heel ongedwongen. Ze leren het zonder het etiket van therapie. Ze worden geheel in hun waarde gelaten en zijn een normale cursist. In Tai Chi Tao wordt gewerkt met speelse energetische oefeningen aan de hand van de vijf elementen energieleer. Elk orgaan reageert op een bepaalde gemoedstoestand. Onzekerheid verstoord de nierenergie, een verzwakte nierenergie verstoord ook de lever- en hartenergie, zorgen verstoord de miltenergie (de milt is verbonden met de spijsvertering, maakt afweercellen aan, is verbonden met de alvleesklier, is verbonden met het lymfeklierstelsel en ook met het bindweefsel), een verzwakte nierenergie zorgt ook voor beklemming omdat het hart teveel vuurenergie krijgt, een verstoorde leverenergie zorgt voor woede (door onmacht), een verzwakte longenergie zorgt voor neerslachtigheid en als het structureel is voor depressie, manische depressiviteit en post-natale depressiviteit. Het is daarom belangrijk in de hulpverlening ook eens notie neemt Het leed van het kind wordt over het hoofd gezien En wat volgens mij over het hoofd wordt gezien is het leed dat die kinderen van depressieve ouder(s) wordt aangedaan. Ze worden er door getekend en dat los je niet alleen op door zelfredzaamheid aan te leren. Als aan het leed (zeg maar mishandeling) geen aandacht wordt geschonken dan kan de hulpverlening ook geen goede beslissing nemen om een verantwoorde oplossing te zoeken. Het is in de regel zo, dat zowel de arts als de hulpverlening, teveel uit gaat van de (manisch) depressieve ouder(s). Vooral bij een scheiding is dat het geval. De rapportage is zodanig dat degene met de bipolaire stoornis wordt beschermd en niet het kind of de kinderen. Hierdoor kan een kinderrechter vaak niet de goede beslissing nemen. Inplaats dat het kind bij een scheiding van de partners aan de stabiele verzorgende ouder wordt toegewezen wordt de vergissing gemaakt dat het kind de hoofdverblijfplaats van de ouder krijgt met de stoornis. Ze houden daardoor het leed van het kind, zeg maar kindermishandeling, in stand Evalien Verschuren uit Groningen, gespecialiseerd in de problematiek van kindermishandeling, vindt dat kinderen van verslaafde of manisch depressieve ouder(s) de jeugd wordt ontnomen. Hier geldt niet de jeugd heeft de toekomst. In mijn visie over kindermishandeling is kindermishandeling meer dan alleen het slaan van kinderen door de ouder(s). Er zijn meer vormen van kindermishandeling. Pychisch geweld. is ook kindermishandeling Kindermishandeling is ook het kind elke minuut besturen en bepalen wat het kind moet doen.. Kindermishandeling is ook als een kind een manisch depressieve ouder heeft waardoor het kind geen stabiele opvoeding krijgt en daarbij ook nog de stemmingen van de ouder moet meemaken. Kindermishandeling is ook als een kind elke keer ruziemakende ouders meemaakt. Kindermishandeling is ook als een kind moet aanzien dat een van de ouders stelselmatig wordt mishandeld. Kindermishandeling is ook als de ouder geen aandacht voor het kind heeft. Kindermishandeling is ook als het kind geen liefde krijgt en wordt bedolven onder cadeaus als dooddoener. Kindermishandeling is ook als een kinderrechter of hulpverlener bij een scheiding de verkeerde beslissing neemt en het kind terug moet naar bijvoorbeeld de manisch depressieve moeder terwijl het elders bij haar vader een stabiele goede opvoeding en begeleiding krijgt Kindermishandeling is ook als een arts, hulpverlener, instantie, bij behandeling van de psychisch zieke ouder de situatie van het kind onderschatten en meer op de ouder zijn gericht en niet op de belangen en veiligheid van het kind. Kindermishandeling is ook als de overheid toestaat dat een ouder die op of beneden het minimum inkomen leeft het kind niet kan geven wat het nodig heeft, terwijl de ouder dat wel wil. Dat is ook een vorm van mishandeling die tegen het gevoel van de ouder ingaat maar blijkbaar niet tegen het gevoel van de beleidsmakers. Kindermishandeling is ook datgene wat kinderen van uitgeprocedeerde vluchtelingen moeten meemaken. Kindermishandeling is ook de uitbuiting van kinderen. Kinderarbeid is kindermishandeling. Kindermishandeling is ook dat alles wat het kind doet als verkeerd wordt bestempeld waardoor het kind zich niet kan ontplooien en er trauma's van krijgt. Kindermishandeling is ook dat het kind moet meemaken dat er overal bedreigingen zijn, dat er steeds meer oorlog komt en het moet aanzien dat volwassenen dat doen. Kindermishandeling is ook oorlogsgeweld tegen kinderen. Kindermishandeling is ook als kinderen worden volgestopt met vaccinaties en medicijnen als antidepressiva, ritalin en dergelijke met het gevaar van handicaps en het verzwakken van het afweersysteem. Kindermishandeling is ook om baby's en peuters meer vaccinaties te geven (zoals de griepprik) en daar voorbereidingen voor te treffen (dit zijn al plannen die worden ontwikkeld, plannen als preventie prikken tegen roken, etc) Evalien Verschuren uit Groningen, gespecialiseerd in kinderen en kindermishandeling problematiek, vindt dat volwassenen moeten zorgen dat de toekomst van kinderen gewaarborgd moet worden. 'Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst, maar dan moeten mensen die toekomst nu niet van kinderen afpakken', stelt zij. Het zijn ook beleidsmakers, de regering, die door ver doorgevoerde bezuinigingen op de jeugdzorg, schoolgymnastiek, schoolzwemmen en andere voorzieningen voor kinderen, een goede opvang en toekomst voor kinderen afbreken. Ook dat is een vorm van kindermishandeling. Medio november 2004 is de week van de kindermishandeling gehouden. Het is erger dan we denken. Dit vormt de kern van de beweegredenen van de groep RAAK (Reflectie - en Actiegroep Aanpak Kindermishandeling) om heel uitdrukkelijk de aandacht te vragen van politiek, publiek en het veld voor een nieuwe stimulans van de aanpak van kindermishandeling. Eén op de vijftig kinderen in Nederland wordt (ernstig) mishandeld. Van hen overlijdt één op de duizend aan de gevolgen. Dat is elke week ten minste een kind. Eén op de vijf kinderen kampt met psychosociale problemen, van licht tot zeer ernstig. Minder dan een kwart van de mishandelde kinderen wordt ergens gemeld. Hoeveel kinderen daarvan geschikte hulp krijgen, is onbekend. Hoe het met hen afloopt weten we niet. Wel weten we dat niet verwerkte ervaringen tot tal van problemen leiden op school, in relaties, op het werk, voor de gezondheid één in de opvoeding van eigen kinderen. Kindermishandeling leidt tot grote persoonlijke en maatschappelijke schade. "Aanpak van kindermishandeling moet veel hoger op de politieke en maatschappelijke agenda. Er gebeurt veel, maar lang niet genoeg. Dat wijzen de cijfers uit. Er moet een aanvalsplan komen om kindermishandeling terug te dringen.
Kindermishandeling is de ernstigste schending van het VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind in Nederland", aldus RAAK (Reflectie - en Actiegroep Aanpak Kindermishandeling).
Onderzoek Rijks Universtiteit Groningen Kinderen van manisch depressieve ouders kwetsbaar
Nu eens zijn ze zwaar depressief, dan weer zijn ze enorm energiek, hebben ze briljante ideeën en kunnen ze de hele wereld aan. Tussendoor hebben patiënten met een manisch-depressieve stoornis ook periodes waarin ze normaal functioneren. Maar leven met deze stoornis is een hele opgave ? voor de patiënt én voor de mensen in zijn omgeving. In Nederland komt een manisch-depressieve stoornis, ook wel bipolaire stoornis genoemd, bij zo?n 1 à 2 procent van de bevolking voor en begint meestal tussen het 15e en 25e jaar.
Verhoogde kans Over de oorzaken van de stoornis is nog weinig bekend. Wel is bekend dat als iemand een bipolaire stoornis heeft, diens familieleden een verhoogde kans op deze stoornis hebben. De kinderen van patiënten met een bipolaire stoornis zijn daarom vanuit wetenschappelijk oogpunt een ideale groep om de ontwikkeling van de bipolaire stoornis te onderzoeken. Hillegers onderzocht 140 kinderen tussen 12 en 21 jaar uit 86 gezinnen met een manisch-depressieve ouder. Bij de kinderen werd bloed afgenomen en ze werden psychiatrisch onderzocht en psychologisch getest. Depressie risicofactor Kinderen van ouders met een bipolaire stoornis lopen een hoog risico op het ontwikkelen van een stemmingsstoornis en in het bijzonder een bipolaire stoornis, zo blijkt uit het onderzoek.
Vrijwel alle kinderen die uiteindelijk een bipolaire stoornis ontwikkelden, hadden eerst een depressieve episode. Dit betekent dat het doormaken van een depressie een risicofactor is voor de ontwikkeling van een bipolaire stoornis, en tegelijkertijd al de eerste episode is van de bipolaire stoornis. Verder ontdekte Hillegers dat stressvolle levensgebeurtenissen (bijvoorbeeld een verhuizing of het overlijden van een huisdier) en schildklierafwijkingen aanzienlijk bijdragen aan de biologische en psychologische kwetsbaarheid van de onderzochte groep. Gevolgen De meeste patiënten hebben al jaren klachten en maken meerdere stemmingsepisoden door, voordat de diagnose bipolaire stoornis wordt gesteld. Dit heeft vaak grote gevolgen voor hun relaties, opleiding, baan en maatschappelijke positie.
Daarom is het belangrijk dat de symptomen van de stoornis sneller worden onderkend. Hilligers beveelt aan dat kinderen van ouders met een bipolaire stoornis zorgvuldig worden gevolgd, op indicatie psychiatrisch worden onderzocht en eventueel worden behandeld. Kind met manisch depressieve ouder loopt risico op stemmingsstoornis Uit Wals? metingen blijkt dat de kans op stemmingsstoornissen bij kinderen van manisch-depressieve ouders vergroot wanneer er stemmingsstoornissen en misbruik van drugs en/of alcohol in de familie voorkomt. Ook een laag geboortegewicht van het kind vergroot de kans op problemen.
Ernstige levensgebeurtenissen blijken nogal eens samen te hangen met de ontwikkeling van stemmingsstoornissen bij de kinderen, maar deze stressvolle gebeurtenissen lijken eerder het gevolg van al bestaande stemmingsproblemen dan de oorzaak van nieuwe stemmingsproblematiek. Op basis van haar resultaten verwacht Wals dat behandelaars nu tijdig kunnen starten met behandelen en mogelijk zelfs preventief kunnen gaan behandelen om verergering van problemen die er al zijn te voorkomen.
Marjolein Wals (Leiden, 1969) studeerde psychologie aan de UvA. Ze verrichtte haar promotieonderzoek op Altrecht GGz in Utrecht, in een samenwerking met de universiteiten van Groningen, Rotterdam, Utrecht en Maastricht. Het onderzoek is gefinancierd door de NWO en door het Stanley Medical Research Institute (VS). Na haar promotie blijft zij werken als neuropsycholoog op de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie van het Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam, en wordt daarnaast opleider van de Kinder- en Jeugdsectie van de GZ-opleiding voor psychologen in Rotterdam. Lees ook: http://www.rechtkind.nl/ Jan Kraak |
